تسلیحات اتمی برای غرور ملی و یا تثبیت قدرت
دو سال پیش، در شروع جنگ عراق و زمزمه اینکه ایران و سوریه در صدر لیست حملات نظامی
آمریکا هستند، با ارتباط دادن حکومت ایران به تروریسم و کشمکش های جناح های تند رو،
موقعیت رژیم جمهوری اسلامی رو به ضعف می رفت.
با عدم موفقیت خاتمی، رئیس جمهور میانه رو در پیشبرد اصلاحات و پایمال شدن حقوق و
آزادیهای فردی توسط تندروها، قتل زهرا کاظمی، زندانی شدن اکبر گنجی و بسیاری دیگر،
مشروعیت جمهوری اسلامی چه در داخل چه در خارج بیش از پیش مورد سؤال قرار گرفته بود
با افشا شدن برنامه انرژی اتمی و تسلیحات اتمی، مسئله ایران بار دیگر مورد بحث و
گفتگو قرار گرفت. اتحادیه اروپا به همراهی چین و روسیه با ایران مشغول مذاکرات
شدند. در ابتدا ایران به متحدان اقتصادی خود اطمینان داد که قصد ساختن بمب اتم را
ندارد و هدف به وجود آوردن یک نیروی انرژی مطمئن و مورد نیاز است. اگرچه آمریکا و
اتحادیه اروپا و آژانس بین المللی اتمی، از اینکه ایران این برنامه ها را به طور
مخفی دنبال کرده است به هیچ وجه خوشحال نبودند، ولی در مذاکرات اولیه این اطمینان
خاطر تا حدی به وجود آمد که از طریق بازرسی های آژانس بین المللی اتمی و سازمان
ملل، شاید بشود جلوی این بلندپروازی ایران را گرفت. ولی این محاسبه نیز درست در
نیامد. درهمین مواقع، انتخابات ریاست جمهوری در ایران شروع شد.
رئیس جمهوری سرکش انتخابات ریاست جمهوری سال پیش ایران نتایج غیرمنتظره ای به بار
آورد. اصلاح طلبان و میانه روها به کنار گذاشته شدند و بسیاری از مردم به ویژه
جوانان که ناامید و دلزده از سیاست هستند به پای صندوق رأی نرفتند. از میان کاندیدا
ها،محمود احمدی نژاد توانست رأی کافی بیاورد و مقام ریاست جمهوری را از آن خود کند.
احمدی نژاد از فرزندان انقلاب بود و از معتقدان سرسخت به فلسفه انقلاب و رهبر
انقلاب. در شرایطی که اوضاع سیاسی و اجتماعی در ایران به نابسامانی رسیده بود، او
به عنوان کسی که از میان توده ها آمده است،
روزنه امیدی برای بخشی از مردم جامعه شد. احمدی نژاد با پیام های برابری و عدالت
برای نیازمندان، تعدیل ثروت و بازگشت به اصول انقلاب برسر کار آمد. ولی به زودی از
رئیس جمهور طرفدار مستمندان به رئیس جمهور سرکش شهرت یافت. احمدی نژاد که هیچگونه
تجربه ای در امور سیاست خارجی نداشت و با سیاستمداران اروپائی و یا غیراروپائی نیز
تماسی برقرار نکرده بود، بدون توجه به مذاکرات قبلی ایران، اعلام کرد که ایران به
تحقیقات خود برای به وجود آوردن انرژی اتمی ادامه خواهد داد. اصرار او به ادامه
تحقیقات و بی اعتنائی به درخواستهای سازمان ملل و اتحادیه اروپا موجب شد به زودی در
دنیا، به ویژه در آمریکا، به عنوان رئیس جمهور سرکش شناخته شود.
احمدی نژاد از مسائل اتمی پای را فراتر گذاشت و با مطرح کردن موضوع قتل عام یهودیان
و افسانه ای خواندن آن- افکار عمومی جهان را متوجه یک پدیده ناشناخته خطرناک در
بزرگترین کشور شیعه جهان کرد. قتل عام یهودیان موضوع بسیار حساسی در اروپا و
آمریکاست.مردم و کشور آلمان سالهای دراز است که از نظر سیاسی، اجتماعی و روانی سعی
کرده اند این لکه ننگ تاریخی را از دامن خود پاک کنند و در اینمورد احساس مسؤلیت
زیادی می کنند. قتل عام یهودیان موجب شد که بسیاری از قوانین بین المللی، پس از این
واقعه، تغییر کند و کشتار دسته جمعی انسانها به دلایل نژادی، مذهبی، سیاسی و یا هر
دلیل دیگری قابل قبول و تحمل نیست.
بسیاری از جنگ ها و مشکلات خاور میانه، پس از قتل عام یهودیان، تشکیل دولت اسرائیل
و در نتیجه اشغال سرزمین های فلسطین به وجود آمد. برای رئیس جمهور کشوری، عنوان
کردن اینکه قتل یهودیان به وقوع نپیوسته، یک نظریه بسیار تحریک آمیز می باشد و این
سؤال پیش می آید که هدف ازطرح این موضوع چیست و چه ارتباطی با مسئله انرژی اتمی در
ایران دارد. بسیاری از ناظران سیاسی که با بازیهای سیاسی تهران در سه دهه اخیر آشنا
هستند، معتقدند که این دو مسئله با هم ارتباط ویژه ای دارند. ابتدا دولت ایران
اعلام می کند که به تحقیقات اتمی خود برای ایجاد انرژی اتمی ادامه خواهد داد، ضوابط
سازمان ملل و آژانس بین المللی اتمی را نمی پذیرد و حتی قفلی را که آژانس اتمی پس
از بازرسی بر در یکی از تأسیسات غنی سازی اورانیوم گذاشته بود شکستند. (غنی سازی
اورانیوم می تواند هم برای انرژی اتمی وهم ساختن بمب اتم به کار رود.)
ایران، در همان زمان بدون هیچگونه سابقه و یا تهدیدی از سوی اسرائیل اعلام می کند
که قتل عام یهودیان افسانه بوده است و اسرائیل باید از نقشه جهان محو شود. در عین
حال، علیرغم انکار مقامات دولتی، موضوع غنی شدن اورانیوم نیز به نظر حتمی می رسد.
بی جهت نیست که برخی این اظهارات رئیس جمهور ایران را به عنوان اعلام جنگ تلقی
کردند.
ارتباط این دو مسئله به این گونه توجیه شده است: دولت ایران که در چند دهه اخیر به
عنوان یک حکومت طرفدار تروریست شناسائی شده بود، با کشمکشهای داخلی ابتدا بین میانه
روها و تندروها و سپس بین جناح هائی از تندرو ها با هم، پایه های اجتماعی و مردمی
خود را به نحو قابل ملاحظه ای از دست داده بود. در عین حال دولت ایران به خوبی واقف
است که مردم ایران به طور کلی با تحقیقات و ایجاد انرژی اتمی موافقند. طی این سالها
نیز با تبلیغاتی که در این زمینه در داخل ایران صورت گرفته است، موضوع انرژی اتمی
تبدیل به یک مسئله غرور ملی شده است.
با نظر سنجی هامتعددی که در ایران انجام شده، به نظر می رسد اکثر مردم مخالف ساختن
بمب اتم توسط جمهوری اسلامی هستند، ولی استفاده صلح جویانه ازنیروی اتمی را حق خود
می دانند. مردم ایران به همراه بسیاری از مردم خاورمیانه و جهان سوم، از اینکه
اروپا و آمریکا در مورد داشتن تسلیحات اتمی ضوابط دوگانه ای دارند شاکی و معترض
هستند. یکی از این تضادها در مورد وجود تسلیحات اتمی در اسرائیل است که هیچوقت
رسماً تأیید یا تکذیب نشده است. این سؤال برای بسیاری از مردم جهان سوم مطرح است که
چرا در مقابل اینکه اسرائیل دارای تسلیحات اتمی است هیچگونه سر و صدائی نمی شود.
نکته دیگر این است که آمریکا بدون هیچگونه نظارت و یا دخالت آژانس بین المللی اتمی،
به طور یک جانبه به ساختن و حتی آزمایش سلاح های جدیدی اتمی می پردازد. به این گونه
حسن نظر آمریکا نیز مورد سؤال قرار می گیرد.
ایران ترس از رودرروئی ندارد تاکتیک احمدی نژاد و جمهوری اسلامی و طرح مسئله قتل
عام یهودیان، ایجاد اتمسفری است که کشورهای اروپائی و آمریکا را مجبور به نشان دادن
عکس العمل نماید. هر نوع عکس العمل خصمانه، بدون شک از نظر داخلی به بسیج کردن مردم
و طرفداری آنها از حکومت می انجامد. حکومت ایران می داند در شرایط فعلی دست و پای
آمریکا در افغانستان و به ویژه عراق بسته است. پیش بینی های آمریکا در مورد جنگ
عراق غلط از آب در آمد. عراق نه تنها به دموکراسی نرسیده، بلکه اکثریت شیعه، قدرت
سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برتری به دست آوردند. ادامه مقاومت مسلحانه در عراق از
نظر تلفات جانی و مخارج هنگفت مالی تا حدی ارتش و جامعه آمریکا را به زانو در آورده
و باادامه جنگ عراق و قدرت یافتن شیعه ها، حکومت تهران قوی ترو بی پروا تر شده است.
حمله نظامی آمریکا به ایران که دو سال پیش جمهوری اسلامی را نگران کرده بود، امروز
یک تهدید واهی به نظر می رسد. اگر چه هنوز امکان حمله به مراکز و تأسیسات انرژی
اتمی وجود دارد، ولی حتی این کار به قدرت جمهوری اسلامی می افزاید و افکار عمومی
مردم را هرچه بیشتر مخالف آمریکا خواهد کرد. به این دلیل اتحادیه اروپا سعی دارد با
مذاکره و از راه دیپلماتیک این مشکل را حل کند. در این راه چین و روسیه که
قراردادهای گاز و نفت پر منفعت و دراز مدتی با ایران دارند باید با اتحادیه اروپا
همکاری کنند. به غیر از حمله به تأسیسات انرژی اتمی، تحریم اقتصادی با رأی شورای
امنیت راه حل مهم دیگری است، ولی این نیز کاربرد زیادی ندارد، زیراایران سالهاست با
آمریکا رابطه تجارتی ندارد و اگرچه تحریم اقتصادی در نهایت باری بر دوش مردم ایران
خواهد بود، ولی دولت ایران با گران کردن نفت می تواند به بحران جهانی دامن زند.
در کوتاه مدت شاید حکومت تهران برنده باشد، ولی فشار افکار عمومی جهان و ازدیاد فقر
و بیکاری در ایران، حکومت ایران را نیز تحت فشار قرار خواهد داد. به علاوه سرمایه
داران امروز در ایران از خودی ها هستند. بسیاری از کسانیکه امروز در ایران از قدرت
سیاسی برخوردارند، نبض اقتصاد را نیز در دست دارند. تحریم اقتصادی به منافع این
گروه نیز صدمه میزند.
بازی خطرناک
نکته قابل یادآوری این است که اگرچه داشتن نیروگاه های اتمی می تواند به پیشرفت
اقتصاد و رفاه مردم جامعه کمک کند، ولی پیش شرط های بسیار مهمی هم در این راستا
وجود دارد. در حال حاضر مشکل اصلی جامعه ایران نداشتن انرژی اتمی نیست، مشکل اساسی
بیکاری ، فقر، عدم تعدیل ثروت، خفقان سیاسی و پایمال شدن حقوق و آزادیهای فردی
شهروندان ایرانی است.
نکته سوم این است که داشتن نیروی اتمی مستلزم زیربنای اقتصادی مناسبی است که
استفاده از این نیرو را مؤثر و مفید خواهد کرد. دنیا در حقیقت نیت و قصد دولتمردان
ایران را مورد سؤال قرار می دهد که آیا هدف بهبود زندگی مردم ایران است و یا تثبیت
قدرت حاکمان و دست یافتن به یک اسلحه خطرناک برای ادامه این قدرت و حکومت.
بخش دیگری از نگرانی جهان مربوط به حفظ و نگهداری تأسیسات و تسلیحات اتمی است.
علاوه برتکنولوژی پیشرفته، دقت و وسواس ویژه ای لازم است که از زوائد و ذرات اتمی
نگهداری شود. بنا بر تحقیقات دانشمندان، بیش از 200 هزار سال لازم است که سوخته ها
و زوائد رادیواکتیو (Nuclear Waste) جذب زمین شده و از بین برود. در این مورد دنیا
دو تجربه بسیار کشنده ومخرب داشته است. یکی استفاده از بمب اتم توسط آمریکا در ژاپن
و دومی انفجار تصادفی ?چرنوبیل? در شوروی سابق که اثرات کشنده این هر دو هنوز در
دنیا وجود دارد. بازی با نیروی اتمی یک بازی کشنده و مخرب برای همه مردم دنیاست.
در مورد رودرروئی فعلی ایران با جهان بر سر استفاده از انرژی اتمی باید امیدوار بود
که اتحادیه اروپا و آمریکا از حملات نظامی خودداری کنند و با یافتن سیاست هائی که
حکومت ایران را تحت فشار قرار دهد ولی به غرور ملی ایرانیان صدمه نزند، بتوانند این
مشکل را حل کنند و امیدوار بود که در دراز مدت این بحران به نفع مردم ایران و جهان
قابل حل باشد.
نظر اجمالی
در تاریخ 25 آبان 1383، ایران و سه کشور عضو اتحادیه اروپا (فرانسه، انگلیس و
آلمان) توافقنامه جدیدی در خصوص توقف فعالیت های هسته ای امضا کردند با این مضمون
که ایران تعلیق کامل غنی سازی اورانیوم را پذیرفته و در مقابل اروپایی ها نیز
امتیازات اقتصادی مفصل تری ارائه نمایند.
این توافق در حال حاضر موضوع فعالیت های هسته ای ایران را از ارجاع به شورای امنیت
دور نگه داشته، و همانند توافقنامه پیشین در سال 1382، یک گام مثبت است که می تواند
بطور موقت فعالیت های هسته ای ایران را متوقف نماید. اما در بهترین حالت این تنها
پیش درآمد مذاکرات انتقادی بیشتر در خصوص ترتیبات بلند مدتی است که باید آمریکا را
نیز شامل گردد.
یکسال پیش گروه ICG توافق بین ایران و اروپایی ها را یک بحران به تعویق افتاده
نامید، چرا که این توافق به موضوعات اساسی توجه نمی کرد. مسائل ناچیزی هم که از آن
موقع تغییر کرده عمدتآ بدتر شده که عبارتند از: افزایش بی اعتمادی، انتخاب های قابل
استفاده کمتر و وخیم تر از همه نزدیک شدن زمان دسترسی به انرژی هسته ای. با شکست آن
توافق، محافظه کاران ایران فشار خود را افزایش داده و کشور برنامه هسته ای خود را
دنبال کرده است. ضروری است آمریکا هم ترغیب به یافتن راه حل فراگیری شود که
دربرگیرنده منافع امنیتی مشروع ایرانیان نیز باشد.
واشنگتن علیرغم قرار گرفتن در خارج از صحنه مذاکرات، با توافق موافقت نمود اگرچه آن
را باور نکرد و از ارائه هرگونه مشوقی خودداری نمود، درهمین حال اعلام خطر می کرد
که ایران به ساخت بمب نزدیک تر شده است. آمریکا دو پیش فرض دارد: نخست اینکه، رژیم
فعلی ایران مصمم است که به بمب اتمی دست یابد، بنابراین جامعه جهانی نباید با اتخاذ
سیاست تشویقی حماقت نماید. دوم، این مشکل فقط توسط یک رژیم جدید در ایران قابل حل
می باشد تا یا برنامه هسته ای خود را ترک نماید و یا حداقل تهدیدآمیز بودن آن را
کاهش دهد، در نتیجه ارائه مشوق های سیاسی و یا اقتصادی به رژیم فعلی تنها می تواند
آن را تقویت کرده و تغییرات ضروری را به تاخیر اندازد.
با توجه به سوابق امر دلایلی برای چنین بدبینی وجود دارد. تهران بطور ماهرانه ای با
اتحادیه اروپا و آژانس بین المللی انرژی اتمی بازی می کند و درعین حال بصورتی رفتار
می نماید که به نظر می رسد خبرهایی برای پنهان کردن دارد. نقض عملی تعهدات در تعلیق
فعالیت های غنی سازی، تولید مقدار قابل توجهی هگزا فلوراید اورانیوم و ادامه کار بر
روی راکتور آب سنگین، - در کنار دیگر فعالیت های مشکوک – به زحمت اعتمادی بر می
انگیزد.
مقامات تهران که سیاست های مختلفی را در خصوص مسائلی همچون حمایت از گروه های خشونت
گرا یا مخالفت با صلح اعراب – اسرائیل دنبال می کنند مطمئنآ علاقه شان به این مسائل
کمتر خواهد شد، و با توجه به وجود نارضایتی عمومی شدید، تغییر سیاسی احتمالی نمی
تواند کاملآ قابل احتراز باشد. بالاخره اینکه اتحادیه اروپا و دیگر بازیگران بین
المللی همانند روسیه یا چین اغلب به نظر می رسد که حق تقدمی به منافع سیاسی و
اقتصادی خود نسبت به نگرانی های مربوط به پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای می
دهند. با این حال هنوز موضع فعلی آمریکا به علل زیر محکوم به شکست می باشد:
در ارتباط با برنامه هسته ای، اگر ایران آماده معامله بر روی جاه طلبی های نظامی
خود شود، تنها این آمریکا است که می تواند پاداش سیاسی، اقتصادی یا امنیتی مورد
خواست ایران را بدهد، و اگر ایران آماده معامله نمی شود، در این هنگام تنها رد
پیشنهاد حسن نیت آمریکا موجب متقاعد شدن دنیا (در مورد خطر فعالیت های هسته ای
ایران) خواهد شد. نباید فرض کرد که موضع ایران ساکن و تاثیر ناپذیر نسبت به نفوذ
خارجی است: پیشنهاد عادی سازی رابطه با آمریکا ممکن است نظر رژیم را تعدیل کرده و
برای کسانی که منتفع از توسعه تجارت می شوند هزینه های برنامه نظامی را افزایش دهد.
مطابق هر کدام از سناریوها، آمریکا جهت دستیابی به اهداف مورد نظر باید مشوق های
خود را به اروپایی ها اضافه کند.
در ارتباط با موضوع تغییر رژیم، هیچ اطمینانی وجود ندارد که این امر به زودی تحقق
پذیرد. حوادث امسال، همچون شکست اصلاح طلبان در انتخابات مجلس، افزایش شدید قیمت
نفت، مشکلات آمریکا در عراق، تندروهای رژیم را تقویت کرده و اعتماد به نفس رژیم را
به بالاترین سطح در دهه گذشته رسانده است. آنطور که اصلاح طلبان بحث می کنند،
واشنگتن باید از اختلافات درونی رژیم بهره برداری کرده، کسانی را که طرفدار اقتصاد
لیبرال و تجارت هستند به مبارزه با کسانی که از یک اقتصاد بسته منتفع می شوند وادار
کند. در عوض آمریکا در حال ایجاد یک اتحاد ملی در رژیمی می باشد (و باید تلاش شود
از انجام این کار خودداری گردد) که دشمنی با منافع آمریکا آنرا به سوی ساخت بمب سوق
می دهد. بطور خلاصه، زمان دسترسی به بمب هسته ای سریع تر از ساعت تغییر رژیم حرکت
می کند.
هیچ کدام از پیشنهاد های آمریکا یک جایگزین واقعی برای سیاست سه کشور اروپایی نمی
باشد. تلاش های ضد تکثیر سلاح های جنگی در بهترین حالت هم قابل اطمینان نمی باشند.
به نظر می رسد برنامه ایران به اندازه کافی پیشرفت کرده است تا در برابر هر تحریمی
ایمن باشد. حمله پیشگیرانه آمریکا و یا اسرائیل متضمن ریسک بزرگی در مقابل یک
دستاورد نا معلوم خواهد بود.
آمریکا به مدت چهار سال ایران را تهدید کرده است، اما هیچ مشوق ملموسی برای تغییر
رفتار ایران ارائه نکرده است. در حالیکه توانایی جوانان ایران در تغییر دادن رژیم
بزرگنمایی شده، ظرفیت تندروها برای تجدید حیات سیاسی دست کم گرفته شده است. آمریکا
با وارد کردن فشار گفتاری برای تغییر رژیم، موجب افزایش جاه طلبی ایران برای
دستیابی به قدرت هسته ای بازدارنده گردید. حکومت دوم بوش تیازمند مقابله سریع با
مسئله ای است که تا به حال بطور جدی از آن خودداری کرده است. این امری است که باید
تحقق یابد:
ایران باید فورآ و بدون قید و شرط توافقنامه جدید خود با سه کشور اروپایی، بویژه
تعلیق فعالیت های غنی سازی اورانیوم را اجرا کند. هم زمان با رسیدگی آژانس بین
المللی انرژی اتمی به صحت اقدامات ایران، مذاکره بر روی ترتیبات بلند مدت نیز باید
آغاز گردد.
برای این که اقدامات مذکور قرین موفقیت باشند، لازم است آمریکا مشوق های اروپا را
با مشوق های خود حمایت کند. ایران نگرانی های اقتصادی، سیاسی و امنیتی مشروعی دارد.
چشم پوشی ایران از برنامه های نظامی خود فقط زمانی قابل تصور خواهد بود که این
نگرانی ها در نظر گرفته شوند. افزایش یکپارچگی در دنیای اقتصاد ( بطور مثال از طریق
WTO ) موجب تشدید تقسیم بندی های پنهان در رژیم، تقویت صداهای عملگرا و افزایش
هزینه برنامه های نظامی خواهد شد. در وضعیت مطلوب، ایران بطور دائم بدنبال حق ذاتی
چرخه سوخت می باشد، اما اگر این امر در چارچوب مقررات معاهده منع تکثیر سلاح های
هسته ای و پروتکل الحاقی باشد، ممکن است که غرب مجبور به کنار آمدن با آن گردد.
مدیریت مشترک ایرانی/ بین المللی فعالیت های هسته ای – که تحت الزامات NPT نمی
باشد– باید بعنوان یک مصالحه قابل قبول مد نظر قرار گیرد.
اگر ایران یک پیشنهاد فراگیر حسن نیت را رد کند، یک برنامه تحریم تدریجی مورد نیاز
خواهد بود. به منظور ترغیب آمریکا به دنباله روی روش سیاسی، اتحادیه اروپا و دیگران
– چین، روسیه و ژاپن – در صورت شکست مذاکرات، باید پیش قدم چنین تحریم هایی– ترجیحا
با پشتیبانی قطعنامه شورای امنیت – شوند.
ایران به زودی ساخت دو نیروگاه هسته ای را به مناقصه بین المللی می گذارد.
علی اصغر سلطانیه سفیر دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی از توافق مقدماتی
برای تاسیس غنی سازی مشترک اورانیوم با روسیه و مناقصه برای ساخت دو نیروگاه هسته
ای جدید خبر داد.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از خبرگزاری اینترفکس از مسکو، سلطانیه که در جمع
خبرنگاران در پایتخت روسیه صحبت می کرد اظهار داشت: ما توافق اولیه خود را خیلی قبل
ها اعلام کرده ایم اما چند مسئله فنی، حقوقی و مالی در این زمینه وجود دارد که باید
بر روی آنها کار کرد.
وی گفت: ایران به گفتگوهای خود برای تاسیس غنی سازی مشترک با روسیه ادامه خواهد
داد.
سفیر ایران در آژانس بار دیگر از آژانس بین المللی انرژی اتمی خواست تا از تاسیسات
هسته ای ایران بازدید کنند و مطمئن شود که برنامه های هسته ای ایران برای مقاصد صلح
آمیز است.
سلطانیه گفت: مایلم تا تمام کشورها را قانع کنم که تمام کارها تحت کنترل آژانس قرار
داد.
وی همچنین به خبرنگارها گفت که آژانس دوربین هایی را برای نظارت بر هرکاری که در
تاسیسات ایران صورت می گیرد نصب کرده است.
شبکه های تلویزیونی روسیه نیز به نقل از نماینده دائمی ایران در آژانس اعلام کردند
که تهران تصمیم دارد تا 2 نیروگاه هسته ای در کشورش احداث کند و به همین منظور
تصمیم دارد این موضوع را در مناقصه ای مطرح کند که بسیاری کشورها می توانند در آن
شرکت کنند.
بر اساس این گزارش ها سلطانیه ضمن در اولویت دانستن روسیه برای ساخت این دو نیروگاه
به خاطر سابقه طولانی در همکاری هسته ای با ایران گفت : شرایط مناقصه یک ماه بعد
اعلام خواهد شد
استفاده از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز در دوران سلطنت محمدرضا پهلوی مطرح
شد و با ایجاد سازمان انرژی اتمی ایران، آغاز پروژه راکتور اتمی بوشهر و مشارکت
مالی ایران در طرح‌های فناوری سوخت اتمی فرانسه ادامه یافت.
با وقوع انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ تا مدتی این مقوله متوقف شد. ماجرای گروگانگیری
دیپلمات‌های امریکایی در تهران و جنگ ایران و عراق منجر به تغییر موضع کشورهای غربی
با ایران شد و مساعدت آنها را برای تکمیل این پروژه غیر ممکن کرد. شرکت آلمانی
کا.و.او که پیمانکار این پروژه بود از ادامه کار سرباز زد.
در بحبوحه جنگ ایران و عراق و کمبود شدید منابع نیرو در کشور، ایران با روی آوردن
به اسپانیا و ژاپن کوشش در تکمیل پروژه بوشهر کرد که موفقیت آمیز نبود. سپس
قراردادی با روسیه برای به انجام رساندن کار نیروگاه بوشهر امضا شد که کار آن هنوز
ادامه دارد و چند بار زمان پایان پروژه به تعویق افتاده است.
آمریکا و اسرائیل بر آنند که ایران با «کمک مخفیانه» منابع پاکستانی موفق به ساخت
مراکز لازم برای تولید سوخت هسته‌ای از جمله غنی‌سازی اورانیوم شد. به دلیل امکان
استفاده دوگانه از این فن‌آوری در تولید تسلیحات هسته‌ای مورد اعتراض کشورهای دیگر
بویژه دیگر اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ایران نیز عضوی از آن میباشد
قرار گرفت و ناچار به بازرسی‌های این سازمان تن در داد. ایران این ادعا را رد
می‌کند و می‌گوید تمام برنامه هسته‌ای ایران داخلی و بر مبنایی بنیادی میباشد که
بطور اصولی و با طرح استقلال کامل فناوری هسته‌ای از بدو انقلاب اسلامی بازسازی و
اجراء شده است.
اگر چه ایران از دیدگاه قوانین آژانس بین المللی انرژی اتمی و همچنین از نقطه نظر
پیمان‌نامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای حق تحقیق و استفاده صلح‌آمیز از فن‌آوری
هسته‌ای را دارد، کشورهای غربی به رهبری آمریکا تلاش پیگیری را آغاز کردهاند که
ایران را برای همیشه از هرگونه استفاه از فناوری انرژی هسته‌ای منع کنند. تلاشهای
زیادی در سال ۲۰۰۵ صورت پذیرفت و در مارس ۲۰۰۶ پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت
سازمان ملل ارجاع شد.
در آوریل ۲۰۰۶ ایران اعلام کرد که موفق به غنی‌سازی اورانیوم به میزان ۳٫۵ درصد شده
است.
برنامه های هسته ای ایران صلح آمیز است .
رئیس جمهور ونزوئلا بار دیگر آمریگا را متهم به دروغگویی کرد و گفت واشنگتن در خصوص
برنامه های هسته ای ایران به جهانیان دروغ می گوید.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از آسوشیتدپرس، چاوز همچنین اطمینان داد که برنامه
های هسته ای ایران برای مقاصد صلح است و این کشور قصدی برای ساخت تسلیحات هسته ای
ندارد.
وی اتهامات آمریکا علیه ایران را بهانه ای برای تحمیل سلطه جویانه آمریکا بر این
کشور توصیف و اظهار داشت که با توجه به نبود تسلیحات هسته ای در ایران ، آمریکا
همچنان بر فشار و باج خواهی از ایران ادامه می دهد. به باور چاوز" کاپیتالیسم و و
امیال هژمونیک و سلطه طلبانه عامل عمده بسیاری از جنگهای جهانی بوده اند".
چاوز همچنین با هشدار درباره تهاجم احتمالی آمریکا به کوبا و ونزوئلا خاطرنشان کرد
ونزوئلا تمام تلاش خود برای جلوگیری از چنین بحرانی به کار خواهد گرفت. وی گفت که
ونزوئلا حاضر است برای دفاع از کوبا خون بدهد. رئیس جمهور ونزوئلا دربخش دیگری از
اظهارات خود، ادعای برخی مطبوعات در این کشور را درخصوص واردات سلاح های کشتارجمعی
به این کشور از طریق نفت کش ها را رد و تاکید کرد که دشمن در تلاش برای تدارک جنگ
بر ضد کاراکاس است.