خوشبختانه شناخت دانشآموزان ايران از دريا يک شناخت تئوري نيست کمتر دانش آموزي را
ميتوان پيدا کرد که دريا را نديده باشد، شمال و جنوب کشور ما يا به عبارتي مرزهاي
آبي طولاني کشور ما را به اين ذخيره بيانتها و ارزشمند متصل کرده اکتشاف،
ماجراجويي، تغذيه از دريا، تجارت، اسرار دريا، جاذبههاي اين بخش عظيم از کره خاکي
ماست. از قرن نوزدهم به بعد، روشهاي نوين علمي باعث رشد سريعي در صنعت کشتيسازي
شد و اصول فيزيکي براي حل اغلب مشکلات اساسي به کار امد.
کشتيها با فلز ساخته شدند و نيروي مکانيکي، جايگزين نيزوي باد گشت و در نهايت
شناورهاي بزرگتر، سريعتر و مطمئنتري ساخته شد.
گرچه مانند بسياري از زمينهها ايرانيان در اين صنعت پيشرو بودهاند و بسياري از
محققان اختراع سکان و بادبان مثلثي شکل را که هر کدام در زمان خود انقلابي در دريا
نوردي ايجاد کردهاند به دريانوردان ايراني نسبت ميدهند.
ايران در اين بخش از کشروهاي در حال توسعه است، اما در پنج سال اخير با تشکيل
شرکتهاي بزرگ و سرمايهگذاريهاي کلان بازار کار اين رشته صنعتي و مادر بسيار
قدرتمند گشته و در راستاي اين گسترش بنادر به نحو مطلوبي تجهيز شدهاند کشتي سازي
در گذشته علم يا هنر بوده اما امروزه به شاخهاي از مهندسي گفته ميشود که در
زمينهاي بسيار وسيعتر کار ميکند. زمينهاي شامل تحقيق، طراحي، ساخت و تعمير هر
سيستم مهندسياي که در سطح دريا حرکت ميکنند، مانند کشتيهاي تجاري، خدماتي،
ماهيگيري، جنگي، تفريحي يا کشتيهايي که به منظور اهداف خاص (سرعت بيشتر) طراحي
ميشوند مانند هاورکرافت، هيدورفويل يا کشتيهاي داراي چند بدنه مانند زيردرياييها
يا سيستمهاي کنترل از راه دور مانند اژدر و در نهايت سازههاي دريايي از قبيل
سکوهاي متحرک اکتشاف و استخراج نفت و اسکلهها.
رشته کشتيسازي، يک رشته بين رشتهاي است زيرا در ساخت يک کشتي، تخصصهاي متعددي
مورد نياز است مانند برق، مکانيک، عمران و متالوژي يک دانشجوي رشته کشتيسازي بايد
در درسهاي رياضي و فيزيک بسيار قوي باشد همچنين دانش برنامهنويسي کامپيوتر بسيار
راهگشاست. طول دوره تحصيل اين رشته در مقطع کارشناسي 4 سال است.
وظيفه مهندس كشتيسازي، در دو زمينه مطرح است:
اول، امور مربوط به طرح كلي و همياري كشتي كه بايد برآورنده خواستههاي صاحب طرح از
نقطه نظر كارايي، قابليت اعتماد و مسايل اقتصادي باشد، البته با در نظر گرفتن
محدوديتهاي مربوط به امنيت و سلامت كشتي، قوانين و مقررات و استانداردهاي مربوط و
برنامه زمان بندي تحويل كشتي يا سازه دريايي.
وظيفه دوم، امور ويژه در مهندسي كشتي، شامل طراحي بدنه و سازه است، به گونهاي كه
برآورنده نيازهاي شناوري، معادل، هيدروديناميك، حركت در امواج دريا و استحكام
كشتي، و همچنين سيستمهايي نظير تخليه بار، لوله كشي، محل اسكان خدمه، طراحي
پروانه، سكان و. . . باشد.
موضوع اصلي فراروي يك كشتيساز، طراحي يك كشتي به نحوي است كه توانائي حمل مقدار
معيني بار و مقاومت و حركت در درياي متلاطم را داشته باشد و با سرعت معيني حركت
كند.
به ميدان آمدن كشتيهاي تندرو و با بدنههاي جديد و روشهاي جذب انرژي حاصل از جزر و
مد امواج آب، افقهاي جديدي را در اين زمينه گشوده است.
« رشته كشتيسازي، يك رشته بين رشتهاي است.» اين جملهاي است كه بسياري از متخصصان
اين صنعت به آن اعتقاد دارند، زيرا در ساختن يك كشتي، تخصصهاي متعددي مورد نياز
است، تخصصهايي مانند مكانيك، عمران، برق، متالوژي و. . . . اينك وظيفه مهندس
كشتيساز اين است كه ضمن طراحي و محاسبات مربوط به بدنه كشتي، ارتباط دهندة تخصصهاي
ذكر شده باشد.
كشتي، يك سيستم پيچيده مهندسي است كه از سيستمهاي كوچكتري كه آنها نيز تا حد زيادي
پيچيدهاند، تشكيل شده است. طراحي يك كشتي از نظر فني، روشهاي مختلفي دارد و نرم
افزارهاي فراوان و در عين حال گرانقيمتي نيز در اين زمينه وجود دارد. بهطور كلي در
تمام زمينههاي مهندسي دريا و كشتيسازي، به دليل پيچيده و طولاني بودن محاسبات و
حساسيت نتايج به دست آمده، از امكانات كامپيوتري در سطح وسيعي استفاده ميشود.
يك مهندس كشتيسازي ميتواند به عنوان كارشناس در دفاتر و شركتهاي طراحي و مشاوره و
در كارگاهها و كارخانههاي ساخت و تعمير شناورها و سازههاي دريايي مشغول بكار شود.
كارگاهها و كارخانههاي كشتيسازي كشورمان بيشتر در جنوب و در بندرعباس و بوشهر
مستقر هستند. البته در كنار درياي خزر و در شهر نكا نيز يك كارخانه كشتيسازي وجود
دارد. علاوه بر اينها، در ديگر شهرهاي ساحلي شمالي و جنوبي ايران نيز كارگاههاي
كوچكتري مستقرند. بازار كار اين رشته متنوع است.
دروس رشته :
رديف نام درس
1 آزمايشگاه
2 آزمايشگاه، طراحي اجزاي ماشين
3 ارتعاشات مکانيکي
4 استاتيک
5 انتقال حرارت
6 برنامه نويسي کامپيوتر
7 تئوري جوشکاري
8 تحليل سازه
9 ترموديناميک 1 و 2 و آزمايشگاه
10 تکنولوژي کشتي
11 ديناميک
12 رياضيات عمومي 1
13 رياضيات عمومي 2
14 زبان تخصصي دريا
15 ساختمان کشتي
16 شيمي عمومي
17 فيزيک عمومي 1
18 فيزيک عمومي 2
19 ماشين هاي محرکه 1 و 2
20 مباني مهندسي برق 1 و 2
21 معادلات ديفرانسيل
22 مقاومت مصالح 1
23 مقاومت مصالح 2
24 مهندسي اقيانوس
25 مهندسي دريا 1 و 2
26 مکانيک سيالات 1 و 2 و آزمايشگاه
27 نقشه کشي صنعتي 1 و 2
28 هيدرواستاتيک
29 هيدروديناميک