تاریخچه نگهداری و تعمیرات
از سال 1930 تا کنون میتوان سیر تحولات و تغییرات در نگهداری و تعمیرات را به سه
دوره اساسی تقسیم نمود :
• سیر تحولات در دوره اول :
تحقیقات نشان میدهد که تحول اولیه در نت در سالهای قبل از جنگ جهانی دوم رخ داده
است 0 در آن ایام صنایع بشکل امروزی مکانیزه نبوده و لذا خرابیها و توقف ناگهانی
ماشین آلات مشکل جدی را برای دست اندرکاران امر تولید ایجاد نمی نمود 0 به عبارت
بهتر ، جلوگیری از بروز عیب در ذهن اکثر مدیران و مهندسین مفهوم نداشته و یا حداقل
ضرورتی از این نظر احساس نمیگردید 0علاوه بر این اکثر ماشین آلات و تجهیزات تولیدی
از طرح نسبتا ساده ای برخوردار بوده و این ویژگی ، کار با آنها را ساده و تعمیرشان
را آسان کرده است 0 نتیجه اینکه در آن زمان نیازی به استفاده از نت سیستماتیک احساس
نمیگردیده و اکثر شرکتها و واحدهای تولیدی و صنعتی فقط زمانی که دستگاه و یا
تجهیزاتی از کار می افتاد ، بازبینی و یا تعمیر آنرا آغاز می کردند ، در واقع سیستم
نگهداری و تعمیرات به هنگام از کارافتادگی و یا BM ( Breakdown Maintenance ) معمول
بود 0
• سیر تحولات در دوره دوم :
همه چیز در خلال جنگ جهانی دوم بطور انفجار آمیز دستخوش تحول قرار گرفت 0 فشار های
ناشی از زمان جنگ تقاضا برای انواع محصولات را افزایش داده و این درحالی بود که
تامین نیروی انسانی صنایع بشدت کاهش پیدا نمود 0 این موضوع باعث گردید تا
مکانیزاسیون افزایش پیدا نماید 0 تقریبا سال 1950 سال رونق طراحی و ساخت ماشین آلات
مکانیزه بوده و این ایام را میتوان سرآغاز وابستگی صنایع به تجهیزات مکانیزه و
اتوماسیون دانست 0
با افزایش روزافزون اتوماسیون مساله شکست و از کارافتادگی ماشین آلات نیز از اهمیت
بیشتری برخوردار می گشت 0 پس از گذشت چندی روند افزایش خرابیها به گونه ای گردید که
کمیت و کیفیت تولیدات را تحت شعاع قرار داده و اسباب نارضایتی صاحبان صنایع را
فراهم نمود 0 ادامه این روند ناخوشایند مدیران و کارشناسان را به فکر چاره و راه
حلی مناسب برای جلوگیری از روند رو به رشد عیوب نمود 0 در این رهگذر سیستم نگهداری
و تعمیرات پیشگیرانه یا PM ( Preventive Maintenance ) بعنوان چاره درد و راه حلی
مناسب در کشور امریکا پیشنهاد و به اجرا درآمد 0
نیاز صنایع بر تولید محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب جهت افزایش توانایی رقابت
در بازار موجب گردید که استفاده از سیستم PM نیز رونق یافته و در این راستا اجرای
تعمیرات و تعویضهای پیشگیرانه دوره ای بعنوان موثرترین راه حل جهت کاهش خرابیها
مورد استفاده قرار گیرد 0
در طول دهه 1950 نت پیشگیرانه به تدریج تکامل یافته تا پاسخگوی نیازهای جدید صنعت
باشد 0در این راستا سیستم نگهداری و تعمیرات بهره ور ( Productive Maintenance ) در
سال 1954 به صنایع آمریکا معرفی گردید0 در این سیستم ضمن تاکید برروی اصلاح
خرابیهای اتفاقی و از کارافتادن غیر منتظره تجهیزات با بهره گیری مناسب از علوم و
امار و احتمالات و پژوهش عملیاتی ، شبیه سازی ، اقتصاد مهندسی ، تئوری صف و نگرش
های تحلیلی ، تکنیکها و مدلهایی برای حالات مختلف انواع دستگاهها و تجهیزات ابداع
شد که متخصصین این رشته می توانستند کلیه فعالیتها و عملیات نگهداری و تعمیرات را
به نظم درآورده ، خرابیها را پیش بینی نموده تا جهت نگهداری و تعمیر آنها برنامه
ریزی نمایند 0
دهه 1960 را میتوان دهه گسترش استفاده از نت بهره ور در صنایع نامید 0 معرفی نت بی
نیاز از تعمیر ( 1960) ، مهندسی قابلیت اطمینان و مهندسی قابلیت تعمیر ( 1962 ) از
نتایج تحقیقات انجام شده در این دهه بوده که در تکامل سیستم نت بهره وربسیار موثر
بوده است 0
معرفی سیستم نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر یا TPM ( Total Productive
Maintenance ) در دهه 1970 از سوی صنایع ژاپنی را میتوان بعنوان آخرین دستاورد در
دوره دوم تحولات نگهداری و تعمیرات نامید 0 سیستم TPM در حقیقت همان سیستم نت بهره
ور به شیوه آمریکا است که در جهت سازگاری با شرایط صنعتی ژاپن در آن بهبود هایی
داده شده است 0 ابتکار محوری و حساس در اصول TPM این است که اپراتورها خودشان به
امور اصلی و اولیه نگهداری و تعمیرات ماشینهای خودشان میپردازند 0 در نت بهره ور
فراگیر نتایج حاصل از فعالیت های صنعتی و تجاری به صورت اعجاب انگیزی بهبود یافته و
باعث ایجاد یك محیط كاری با بهره وری بالا، شادی آفرین و ایمن، با بهینه سازی روابط
بین نیروی انسانی و تجهیزاتی كه به آن سرو كار دارند می گردد .
• سیر تحولات در دوره سوم :
میزان افزایش سرمایه گذاری برروی ماشین آلات صنعتی و اتوماسیون از یکسو و افزایش
ارزش مالی و اقتصادی انها از سوی دیگر منجر به آن شد که مدیران و صاحبان صنایع به
فکر راه کارهایی منطقی که قادر به بیشینه سازی طول عمر مفید تجهیزات تولیدی خویش و
طولانی کردن چرخه عمر اقتصادی آنها شود 0 افزایش میزان اثربخشی ماشین آلات ، بهبود
کیفیت محصولات در کنار کاهش هزینه های نت و عدم خسارت به محیط زیست از جمله مواردی
بود که باعث ایجاد تحولی جدید در زمینه نگهداری و تعمیرات گردید 0
دست آوردهای جدید نت در این دوره عبارتند از :
1. معرفی سیستم نگهداری و تعمیرات برپایه شرایط کارکرد ماشین آلات و ترویج استفاده
از روشهای CM همچون آنالیز لرزش ، حرارت سنجی و .. 0
2. معرفی و بکارگیری انواع روشهای تجزیه و تحلیل خرابیهای ماشین آلات
3. طراحی تجهیزات با تاکید بیشتر برقابلیت اطمینان و قابلیت تعمیر
4. تحول اساسی در تفکر سازمانی به سمت مشارکت و گروههای کاری
5. معرفی سیستم نگهداری و تعمیرات موثر
6. معرفی روش نت مبتنی بر قابلیت اطمینان بعنوان روشی جامع جهت تصمیم گیری در
استفاده صحیح از انواع سیستمهای نگهداری و تعمیرات موجود 0 RCM فرایندی است که اولا
معین می کند چه کاری می بایست برای تداوم عمر هرگونه سرمایه فیزیکی انجام شود ،
ثانیا انتظارتی را که کاربران از تجهیزات دارند ضمانت و عملی می نماید 0